Geborgenheid en bescherming voor bewoners
Yadeborg biedt jonge alleenstaande statushouders een veilig thuis in onze Kleine Wooneenheden (KWE's). Alleenstaande minderjarige vreemdelingen bieden we opvang in onze Procesopvanglocatie (POA). Ook vangen we meerderjarige (vermoedelijke) slachtoffers van mensenhandel en mensensmokkel op. Hen bieden we opvang, begeleiding en ondersteuning binnen de Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel (COSM).
Veel van onze bewoners hebben traumatische gebeurtenissen meegemaakt. Daarom is het belangrijk dat ze bij ons een veilige basis vinden. Hier krijgen ze de tijd om tot rust te komen, en de ruimte om vooruit te kijken naar de toekomst en hun verdere ontwikkeling.
Yadeborg staat voor diversiteit en werkt kleinschalig. Onze verschillende locaties worden vanuit die visie vormgegeven. Kleinschaligheid is voor Yadeborg een belangrijk uitgangspunt om een goed pedagogisch leefklimaat te creëren en maatwerk te kunnen bieden in de individuele begeleiding.
Yadeborg is een zelfstandige, toekomstgerichte organisatie die voortdurend naar oplossingen en innovatie zoekt, zowel in als buiten ons eigen werk. Gemeenten en anderen die op dit dossier willen samenwerken en op zoek zijn naar passende oplossingen voor de slachtoffers, kunnen ons benaderen. We gaan graag met hen om tafel om te zien wat we samen kunnen bereiken.
Iets meer dan een half jaar geleden belt ze in Vries bij Yadeborg aan. Nu ze met pensioen ging wilde ze een deel van haar tijd geven aan mensen die hun land moesten ontvluchten. Kijken wat zij voor hen en Yadeborg kon betekenen met haar eigen passie voor lesgeven.
Dat verantwoordelijkheidsgevoel zit in haar. ‘Het is mijn progressief christelijke achtergrond die maakt dat ik wat wil doen met mijn zorg voor de wereld’, legt Regina Plas Strijker uit.
Nu, bij Yadeborg kan ze zeker iets doen. Nederlandse les geven aan de bewoners. Eerst voor korte tijd bij de alleenstaande minderjarigen van de POA, om zich vervolgens te wijden aan taallessen voor de slachtoffers van mensenhandel die bij Yadeborg opvang en ondersteuning vinden.
Met haar ervaring als docente Nederlands en zelfstandig trainer/coach heeft ze bagage genoeg, maar durft en wil ze ook deze uitdaging aan?
‘Toen mijn werk voor de jongeren ophield vroegen Patricia en Jori mij of ik de taallessen ook wilde geven aan deze groep mannen. Mijn eerste gedachte was, dat ga ik niet doen. 11 getraumatiseerde mannen en een wit juffie, is dat wel een veilige situatie? Ik leerde snel dat dat vooroordeel ook weer aan de kant kon.’
Afleiding
Regina’s aanwezigheid vult de ruimte met warmte en ze straalt wanneer ze over haar werk vertelt. ‘Het is de leukste ochtend van de hele week.
Voor mijn lessen moet ik de positieve energie van de groep hebben. Door met elkaar plezier te hebben kom je meteen in de goede leerstand. Deze mannen komen uit een verdrietige situatie en dan is het mooi om plezier te hebben, gezien te worden en mee te tellen. Hier is het gezellig en hoeven ze het niet over hun zorgen te hebben. Eigenlijk ben ik gewoon een leuke afleiding en dat vind ik best.’
Dat de mannen in het onderricht afleiding vinden betekent niet dat de lessen weinig voorstellen. Regina: ‘Met mijn didactische bagage zit het wel goed. Maar hoe leer je een niet Nederlandstalige onze taal? Het was een zoektocht naar een goede methode en ik had geen zin om die weer zelf te ontwikkelen. We volgen nu een NT2 methode en op internet vond ik Juf M. Zij is super, een geweldige juf en mooi voorbeeld voor mij. De mannen zijn niet verplicht mijn lessen te volgend, maar iedereen is steeds aanwezig. Dat is fantastisch. De mannen leren zo snel.’
Onderwijzen op de COSM (Categorale opvang Slachtoffers mensenhandel) is les geven onder bijzondere omstandigheden. ‘Eén ding wat zeker lastig is, is dat ze hier slechts zo’n 3 maanden blijven en vanuit een traumatische situatie hier in veiligheid worden gebracht. Iedereen hier is vastgelopen door misbruik.
In mijn groep zit een groot verloop. Ik werk met mannen die hier maanden zitten en met anderen die net binnenkomen en niet verder komt dan “Hallo”. Sommige mannen zouden het gymnasium aan kunnen, anderen zijn nog analfabeet. Ik moet leren door te gaan met het plusprogramma en tegelijkertijd de mensen die nieuw binnenkomen op gang te helpen.’
Inburgering
‘Ik doe niet aan inburgering. Tegelijkertijd probeer ik wel een norm neer te zetten. Dat is dat mensen volstrekt gelijkwaardig zijn. Ik vind het belangrijk dat mensen elkaar als persoon zien, ieder met zijn kwaliteiten en dat we elkaar evenwaardig behandelen.
Voorzichtig boetseer ik aan de normen die we hier hebben. Dat laat ik zien door hen zelfwaardering te geven en mijn waardering te laten zien. Ik let er bij trainingen altijd op dat ik in contact ben met iedereen zonder tekenen te tonen van voorkeur in sympathie.
Vanaf de eerste dag is het de vraag, hoe begroet je iemand? Als slachtoffer of begroet je hen enthousiast als een groep winnaars en bemoedig je hen.
Ik heb zelf ook aldoor die hulpneiging. Wat kan ik doen om hen verder te helpen? Ik heb me voorgenomen om hen in die 2 uur te helpen en hen te laten zien dat het fijn is om te leren en het met elkaar goed te hebben.
Toen de mannen me vroegen: “Docent, kunnen we meer lessen krijgen?”, heb ik nee gezegd. Na mijn les op woensdag neem ik ze in gedachten mee naar huis. En ik ken me zelf, ik moet me er niet in verliezen.’
Agressie en geweld op de werkvloer komt in alle beroepsgroepen voor. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (2017) - die werd uitgevoerd door het CBS en TNO - bracht aan het licht dat werknemers in zorg en welzijn hier het meest mee te maken kregen.
‘Bijna driekwart van de medewerkers ervaart agressie of ongewenst gedrag door patiënten of cliënten’, schrijft Jennifer Elich in een nieuwsbericht op de website Sociaal Werk Nederland.
Helaas is ook voor de vrouwen en mannen die bij Yadeborg werken agressie en geweld op de werkvloer niet onbekend. Om hen hierop voor te bereiden krijgen zij een training die inzicht moet geven in achtergronden en oorzaken van agressie en geweld en bovenal ook gereedschap biedt om deze ongewenste uitingen te reduceren.
In de training die Rümaine Garcia, Dave Weerstand en Rene Derks de medewerkers van Yadeborg aanbieden, zijn interculturaliteit en weerbaarheid met elkaar vervlochten, want bijna alle mensen die Yadeborg opvangt en begeleidt komen uit andere landen.
Gedurende de dag komen theoretische achtergronden, praktijkervaringen en praktische oefeningen voorbij. Hoewel de sfeer voortdurend ontspannen blijft is het inhoudelijk pittig.
Begrippen als cultuur, agressie, trauma en geweld komen in een stevig tempo voorbij. De trainers grijpen daarbij geregeld terug op de (levens)ervaringen van de deelnemers. In het divers samengestelde team leidt dat tot open gesprekken en uitwisseling van kennis.
Ik kan hun emotie niet lezen
‘Ik ben verkaasd’, zegt R. ‘Ik heb thuis geleerd dat oudere tantes en ooms nooit fout kunnen zijn en altijd gelijk hebben. Wanneer die zelf weten dat ze niet goed zaten krijg je geen excuses, maar later opeens een cadeautje of een lekker gerecht. Ook als ik met mijn oudere broer ruzie heb verwacht mijn familie nog steeds dat ik hem mijn excuses aanbiedt.
Zelf leer ik mijn dochter dat papa ook fout kan zijn, dan sorry zegt en excuses aanbiedt.’
De vraag werpt zich dan op wat normaal is. Hoe herken je dankbaarheid? Welke betekenis geef je aan aankijken of wegkijken? Waarom maken mensen soms zachte klikjes als je met hen praat? Is altijd eerlijk zijn in elke cultuur de goede optie? Hoe toon je affectie? Bescherm je een kind door alles altijd uit te praten of door soms gewoon een streep te trekken?
Waar je vandaan komt en wat je gewend bent bepaalt wat je 'normaal' vindt, zo blijkt. Rümaine: ‘We moeten onze jongeren hier helpen bepaalde gedragingen aan te leren. Wat gaat hen helpen wanneer ze in onze samenleving moeten functioneren.
‘De cultuur van een ander te kunnen lezen is vaak een lastige opgave, ook voor de mensen van Yadeborg. Zo vertelt M: ‘Verbale agressie van Syrische jongeren vind ik heftig. Ik kan hun emotie niet lezen. Als ze gewoon praten klinkt het al zo heftig.’
‘Kijk dan ook naar de reactie van de anderen. Is die heftig of blijven ze rustig’, is de tip die Rümaine hem geeft.
Weg van de veilige uitgang
Ook de theorie die Dave zijn gehoor aanbiedt, is omvangrijk. Het gaat van confrontatieregels tot veiligheidsklep en van forensische veiligheid en scherpte tot verschillende vormen van agressie.
De uitleg bij elk onderwerp lijkt voor zich te spreken, maar combineer alle informatie en het duizelt je om het goed in de praktijk te brengen.
Het belangrijkste dat volgens Dave echter tussen de oren moet komen is de-escaleren. ‘Wij zitten bij deze training erg op de-escaleren. Weerbaarheid begint niet bij slaan of schoppen. Het begint bij jezelf. Adem rustig. Wees overtuigd en neem ruimte in. …’
Een voor een legt hij de confrontatie regels uit om na een oefening verder te gaan met veiligheidsbewustzijn. Waar werk je? Wat zijn de werkinstructies? Wat zijn de veiligheidsprotocollen? Wat is je positionering, de betrokkenheid en evaluatie.
‘Gedragswetenschappers stellen meestal dat de jongeren op de eerste plaats staan. Ik leer je dat dat niet zo is. Als het gaat om veiligheid dan sta jij op de eerste plaats. Dan jouw collega en dan de jongere.
Creëer je eigen veiligheid. Heb je een porto bij je op jouw ronde? Ga altijd met zijn tweeën op pad. Weet altijd waar je je in de ruimte bevindt. Zorg je er voor dat je je altijd veilig terug kunt trekken?’
Dat blijkt niet zo te zijn. K verhaalt hoe zenuwachtig ze werd toen ze zich tijdens een gesprek met een nieuwe pupil realiseerde dat haar enige vluchtroute zich achter de jongen bevond. Haar veiligheidsroute, een tweede deur achter haar zat op slot.
Dat de daaropvolgende praktijkoefening nog niet direct kunst baart, wordt even later snel duidelijk. Wanneer Dave een jongere naspeelt die ‘flipt’ gaat al direct veel mis. Dreigend en met luide stem en armgebaren stuurt Dave de medewerkers weg van hun veilige uitgang. Om afstand tot Dave te houden legt de medewerker zijn handen op de schouders van Dave die daardoor helemaal door het lint gaat. Een collega die bijspringt probeert het gesprek met Dave aan te gaan en houdt niet op met praten.
Dan legt Dave met een time-out gebaar het spel stil. Eén indringende oefening en direct volop stof tot evalueren.
